Afgelopen zomer hebben we bij de duikstek Zijpseweg weer slangsterren gezien. Wat ik niet wist is dat dat dieren zonder hersenen zijn. Toch kunnen ze wel iets leren. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat in november bekend is geworden.
Wat zijn slangsterren?
Slangsterren zijn stekelhuidigen, tot die familie behoren ook zeesterren, brokkelsterren en zee-egels. Het zijn vreemd gebouwde dieren. In het midden van het lijf zit een ringzenuw, die heeft uitlopers naar de vijf poten. Een zee-egel heeft geen poten, maar is op dezelfde manier in vijf stukken verdeeld als zijn familieleden. Het bijzondere is dus dat ze geen centrale hersenen hebben die de bewegingen coördineren. Er is een zenuwstelsel maar dat is over het hele lichaam verdeeld.
Het onderzoek
Op de site Scientias.nl is een artikel te lezen over dit onderzoek. Het originele onderzoek is ook te vinden.
Uit het onderzoek blijkt dat de slangsterren te conditioneren zijn, dat is een heel eenvoudige manier van leren. De onderzoekers hielden tropische slangsterren in een klein aquariumpje met een filtertje. De slangsterren verstopten zich altijd achter het filtertje. Het onderzoek werd gedaan met de soort Ophiocoma echinata, die heeft geen Nederlandse naam.
De onderzoekers draaiden regelmatig de verlichting lager. De slangsterren bleven rustig achter hun filtertje zitten. Totdat ze na een tijdje ontdekten dat ze iedere keer dat het licht lager gezet werd ze ook gevoerd werden met lekkere garnaaltjes. Na een tijdje kwamen ze al tevoorschijn als het wat donkerder werd, zelfs als de garnaaltjes even op zich lieten wachten. Ze hadden geleerd dat het etenstijd is als het licht minder wordt. Toch knap om iets te leren zonder hersenen.
Wie is wie?
Op Scientias.nl zie je wat foto’s van brokkelsterren. Het is eigenlijk heel verwarrend. Brokkelsterren behoren ook tot de slangsterren. Duikers in Nederland noemen de stekelhuidigen die het plankton filteren en niet heel erg beweeglijk zijn brokkelsterren (Ophiothrix fragilis). Die kan je zien op de volgende foto van Ralph.
Wat we meestal met slangster aanduiden is de snel over de slibbodem kruipende versie die er niet zo stekelig uit ziet. De Nederlandse naam is de gewone slangster (Ophiura ophiura), niet de meest creatieve naam dus. Die kan je zien op de foto van Anjo. Deze dieren zijn veel beweeglijker omdat ze over de bodem kruipen. Ze eten alles waar ze tegenaan lopen. Je vindt ze dan ook alleen op een zand- of slibbodem.
Het is dus niet zo vreemd dat ze bij Scientias over slangsterren spreken en daarbij foto’s van onze brokkelsterren laten zien. De Engelstalige onderzoekers hadden het een stuk gemakkelijker, die noemen alles brittle stars. Dat interesseert de slangsterren niets, slangsterren zijn dieren zonder hersenen.
Einde bericht
