Het zal niemand ontgaan zijn dat er sprake is van een massale kreeftensterfte in de Oosterschelde. De media stonden er een aantal weken geleden nog vol van. Op de website van omroep Zeeland, staat vermeld dat hierover nieuw onderzoek gedaan wordt. Ook Zeelandnet heeft hier aandacht aan besteed.
Zelf zagen we vorig jaar bij Zijpe wekenlang een kadaver van een kreeft onder water liggen. Op zich is dit vreemd, omdat er genoeg aaseters in de Oosterschelde leven. Ook kreeften eten onder andere aas en dus ook dode soortgenoten.
In eerste instantie werd gedacht dat de kreeften ziek werden door bacterieën of een virus, maar tot op heden is dit nog niet duidelijk. Een andere theorie is dat de sterfte veroorzaakt wordt door de staalslakken die een paar jaar geleden gebruikt werden voor de dijkbescherming de oorzaak is. Deze staalslakken zouden een stof afscheiden als ze met (zee-) water in aanraking komen. Hierdoor worden de kreeften langzaam vergiftigd.
Niet alleen kreeften
Hoewel het duikseizoen nu pas begint, heb ik op 4 mei met Anjo een duik bij Dreischor gemaakt (zie één van de artikelen hieronder). Opvallend was dat we daar maar één kreeft hebben gezien. Normaal zie je er veel en veel meer. Ook zagen we geen heremietkreeften.
Dit bevestigt de berichten in de media. Niet alleen de Zeekreeft zou er last van hebben, maar ook de Grote Heremietkreeft, Gewone Strandkrabben en zelfs garnalen zouden inmiddels ook minder te zien zijn.
Bacterieën en/of Virussen
Zoals gezegd is het nog niet duidelijk waardoor de dieren ziek worden. Ik kan me voorstellen dat er sprake is van een bacterie, of virus en dat deze verspreid wordt door het eten van een kreeftenkadaver. Hierdoor zullen zeker de andere kreeften ziek worden, maar ook vissen en slakken eten de restanten van een dode kreeft op. Hoewel ik geen bioloog ben, denk ik dat andere dieren ook massaal zouden sterven als ze besmet vlees eten.
Staalslakken
Om eerlijk te zijn denk ik ook niet dat de Staalslakken de boosdoeners zijn. Staalslakken zijn restanten die overblijven bij het produceren van staal. Deze worden onder andere gebruikt voor het verzwaren en versterken van de dijken in Zeeland.
Als de staalslakken nat worden, dan zouden er volgens de Inspectie leefomgeving en Transport negatieve gevolgen kunnen zijn voor het mileu. Dit zou kunnen verklaren dat de kreeften ziek worden. Volgens mij werden de staalslakken een jaar of tien geleden voor het eerst massaal in de Oosterschelde gestort. Tegelijk werden toen de trappen bij de diverse duikplaatsen gemaakt. Ik denk dat veel van ons nooit over de stenen bij laag water hebben hoeven te klimmen om in de Oosterschelde te komen. Zo lang is het dus al geleden.
Ik denk hierom niet dat de staalslakken de oorzaak zijn. In dat geval zouden we al vrij snel na de dijkrenovaties hebben gezien dat de kreeften doodgingen. Ik verwacht ook niet dat het om een langzame vergiftiging gaat. Kreeften kunnen heel oud worden, maar het is vreemd dat dan plotseling veel kreeften tegelijk ziek worden en dood gaan. Voor zover mij bekend gaan zowel jonge als oude kreeften dood. Bij een langzame vergiftiging verwacht ik dat de sterfte gerekt wordt over jaren. Eerst gaan de zieke dieren dood. Ook verwacht ik dat zo’n langzame vergiftiging alle dieren zou treffen en niet specifiek de kreeftachtigen. Hiervan is geen sprake, dus ik denk ook niet dat de staalslakken de oorzaak zijn.
Andere oorzaken?
Op dit moment heb ik geen idee welke andere theorieën er zijn, maar ik zal een andere wilde theorie hierbij loslaten. De laatste jaren wordt er veel met Nitrox gedoken. In dit ademgas wordt de stikstof uit de lucht vervangen door een hogere concentratie zuurstof. Duikers ademen hierom minder stikstof uit. Zou dat de oorzaak kunnen zijn?
Zoals gezegd is dit een wilde theorie van mij die tijdens het schrijven van dit stukje in me opkwam, dus neem deze niet serieus. Toch ben ik nieuwsgiering of jullie een idee hebben. Ook als je er iets over hoort of leest in de media, laat het vooral weten. De Universiteit van Wageningen doet op dit moment verder onderzoek en heeft vissers gevraagd om zieke dieren mee te nemen zodat deze door haar verder onderzocht kan worden.
Onderzoek genen Oosterscheldekreeft
De universiteit van Exeter heeft in samenwerking met MarinX en Wageningen Marine Research DNA onderzoek naar kreeften gedaan. Dr.ir. J.W.M. Wijsman heeft hierover op de website van de Universiteit van Wageningen een artikel geplaatst. Als je dit wilt lezen, druk dan op deze link.
Hij geeft hierin aan dat de kreeften in de Oosterschelde genetisch afwijken van de kreeften uit de Noordzee. Dit houdt niet in dat het een andere soort betreft, maar net als bij mensen kun je aan de hand van de genen zien waar ze vandaan komen.
Op dit moment is het een mysterie is waar de Oosterschelde kreeften oorspronkelijk vandaan komen. De genen van de kreeftenpopulatie in Scandinavië wijkt bijvoorbeeld behoorlijk af van die van de Oosterscheldekreeft. Je kunt dus aan de genen zien of een kreeft wel of niet uit de Oosterschelde komt. Eén van de genetische veranderingen heeft als gevolg dat de Oosterschelde kreeft beter tegen een laag zuurstofniveau in het water kan dan kreeften die ergens anders wonen.
Het blijkt dus dat de populatie Oosterschelde kreeften dus geïsoleerd is van de andere kreeftenpopulaties in de Noordzee. Hierdoor wisselen ze minder genen uit met andere populaties en ontstaat er mindere variabiliteit van de genen.
Een grote variabiliteit van de genen (denk bijvoorbeeld bij mensen aan een lichte of donkere huid) vergroot de veerkracht van een soort. Mensen met een donkere huid kunnen beter tegen de zon dan mensen met een lichte huid. Omdat er minder verschillende genen uitgewisseld worden, is een afgezonderde populatie gevoeliger voor veranderingen dan een populatie met een grotere genenpoel. Op dit moment is het niet bekend wat de oorzaak of welke verandering de massale sterfte veroorzaakt. Hierom kunnen we er op dit moment erg weinig aan doen. In het stuk geeft Wijsman aan dat de onderzoekers adviseren het kreeftenbestand in de Oosterschelde nauwkeurig te monitoren.
Ik denk dat de kreeftenvissers met ongeduld op de resultaten van het onderzoek van de Universiteit van Wageningen zitten te wachten. Pas als de oorzaak bekend is, kunnen er maatregelen genomen worden. Als mijn theorie per ongeluk juist blijkt te zijn, dan krijgen we ongetwijfeld een verbod om met Nitrox te duiken.
Voorlopig is het ook voor ons afwachten en ik hoop dat we op korte termijn meer weten over de oorzaken van de kreeftensterfte.
einde bericht
